Стала вядома, на чым пагарэў геній фінансаў Павел Калаўр

Як звальняліся папярэднія кіраўнікі Нацбанка? Пятро Пракаповіч атрымаў адстаўку праз стан здароўя, а калі падлячыўся, вярнуўся памочнікам Лукашэнкі. Надзею Ермакову — як і Калаўра — таксама знялі пад «новы» ўрад, але з наступным пераводам на іншую работу, у кіраўніцтва Банка БелВЭБ.

З Калаўрам усё не так. Прызначэнне Рамана Галоўчанкі ў Нацбанк суправаджалася словамі падзякі не Калаўру, а Галоўчанку — «за тое, што пагадзіўся». І выказаным спадзевам, што Галоўчанка з Турчынам «нарэшце паставяць з ног на галаву некаторыя пытанні ў нашай эканоміцы, якія датычаць яе фінансавання».

Гэта быў камень наўпрост у агарод Калаўра — фінансаваннем эканомікі займаюцца банкі.

У публічнай прасторы пачаліся спекуляцыі на тэму таго, што строгія погляды Калаўра на манетарную палітыку і сталі прычынай адстаўкі, што ад яго патрабавалі ўключаць станок, а ён адмаўляўся…

Пасля таго, як прайшло трохі часу і сітуацыя праяснілася, «Наша Ніва» навяла даведкі пра прычыны халоднага стаўлення Лукашэнкі да Калаўра.

Апытаныя прадстаўнікі банкаўскага сектара сыходзяцца ў меркаванні, што напрыканцы сваёй кар'еры Калаўр трапіў у гісторыю, якая перакрэсліла дасягненні ранейшых гадоў, і якую яму не змаглі дараваць іншыя эканамісты, якія цяпер на першых ролях: Дзмітрый Круты, Раман Галоўчанка, Мікалай Снапкоў, Аляксандр Турчын.

Раней «Наша Ніва» ў агульных рысах ужо апісвала ненатуральную сітуацыю, якая выпадкова склалася ў беларускім банкаўскім сектары: паразітычная беларуская эканоміка па сутнасці стала асноўным крэдыторам свайго галоўнага донара — Расіі, — праз розніцу ў банкаўскіх стаўках. Гэта гісторыя літаральна апошняга года.

У Расіі банкаўскія стаўкі галапавалі, у той час як у Беларусі трымаліся стабільнымі. Але і попыт на грошы ў Беларусі быў ніжэйшым. Прыватныя банкі злавілі ўдачу за хвост і пачалі крэдытаваць нерэзідэнтаў. Расійскія кампаніі бралі ў беларускіх банках валютныя крэдыты пад гарантыі матчыных кампаній некаторых беларускіх банкаў. «Сбербанк» увогуле не саромеўся размяшчаць у Расіі адкрытую рэкламу, што расійскія прадпрыемствы могуць выгадна крэдытавацца ў Беларусі.

Па словах нашых суразмоўцаў, на пачатак 2025 года сітуацыя была ўжо такой, што «ў беларускай банкаўскай сістэме засталося пару мільярдаў ліквіднасці, што па сутнасці нішто».

«Як у любой сітуацыі, ёсць лузеры, ёсць бенефіцыяры. Тут бенефецыяры — прыватныя беларускія банкі і расійскі бізнэс. Першыя ставяць рэкорды прыбытковасці, другія танна пракрэдытаваліся.

Лузеры — беларускі бізнес. Як прыватны, так і дзяржаўны сектар, для якіх грошы сталі дарагімі. Калі першы адказвае толькі перад сабой, то за другі перад Лукашэнкам адказвае Савет міністраў. Калі ў дзяржсектары няма росту, калі адстаем ад плана, Лукашэнка пытае з Галоўчанкі і Снапкова.

Яны ківаюць на тое, што вінаваты Нацбанк — ён дапусціў вымыванне ліквіднасці з краіны і рост ставак фактычна на пустым месцы. Гэта ягоны ўчастак фронту, гэта не мы правалілі, а ён. Ну што гэта такое? Стаўкі ў рублях за год выраслі на 90% — раней можна было крэдытавацца пад 11-12%, цяпер 18-19-20%. Стаўкі ў далярах — на 40%. Як у такіх умовах выконваць дзяржаўныя праграмы?

Калі Галоўчанка са Снапковым кажуць, што вінаватыя не яны, то тут абсалютна лагічна кагосьці з іх і адправіць на месца Калаўра, каб паказалі, як трэба, і выправілі сітуацыю. І перад імі сапраўды стаіць неардынарная задача», — лічыць адзін з нашых суразмоўцаў, які 20 год працуе ў сферы дзяржаўных фінансаў.

Ягоны калега з прыватнага банка з думкай згодны.

«Прыватныя банкі вымывалі не толькі сваю ліквіднасць, але і ліквіднасць дзяржаўных банкаў, якія пра крэдытаванне нерэзідэнтаў, канечне ж, не задумваліся. Таму што банкаўская сістэма — гэта злучаны сасуд. Ёсць міжбанкаўскі рынак, на якім можна купляць грошы. Прыватны банк размяшчае заяўку з прыемным працэнтам — дзяржаўныя банкі даюць яму грошы, той іх аддае рускім, зарабляе на дэльце. Тут вельмі простая матэматыка.

І вельмі лагічныя паводзіны банкаў, іх няма за што вінаваціць — БПС-Сбербанк і Альфа-Банк займаюцца сваёй статутнай дзейнасцю, зарабляюць на магчымасці. Яны не павінны думаць пра выкананне дзяржаўных праграм. Пра гэта павінны думаць чыноўнікі. Але тут іншае пытанне, а што рэальна мог зрабіць Калаўр?

Па-першае, для Беларусі крэдытаванне нерэзідэнтаў —гэта настолькі рэдкая гісторыя, што я абсалютна ўпэўнены, што Нацбанк нейкі час проста не быў у курсе, а меў уяўленне толькі на ўзроўні чутак, што грошы насамрэч не застаюцца ў Беларусі, а сыходзяць у Расію. Калі апомніліся, было ўжо позна.

Па-другое, у рэгулятара насамрэч не вельмі шмат інструментаў, каб гэтую гісторыю аператыўна спыніць. Калаўр мог рассылаць лісты з пагрозамі, што мы тут вам (кіраўнікам банкаў — НН) наступны раз кваліфікацыю не пацвердзім, кідайце дурное, але гэта ўсур'ёз успрыняць не паспелі.

Калі працэс ужо пачаўся, то ён адбываецца вельмі хутка.

Такая вялікая, адносна нашай, расійская эканоміка магла б высмактаць грошы з нашай сістэмы і за тыдзень, калі б была тэхнічная магчымасць. І выпраўляць гэтую сітуацыю ў працэсе ўжо было позна, яе трэба было проста не дапускаць, прадбачыць, задзіраць патрабаванне да рэзерваў пры крэдытаванні нерэзідэнтаў раней, чым яно пачалося. З гэтым Калаўр і ягоная каманда не справіліся.

Я думаю, яго і знялі як чалавека, «які не справіўся» у цяжкі для беларускай эканомікі момант. І знялі без падзяк і сантыментаў за папярэднія гады стабільнай працы», — дадаў іншы суразмоўца.